Leertrajecten

Alternatieve maatregel tegen racisme bewijst haar nut

Wegens succes verlengd: begeleide bezoeken aan Kazerne Dossin als maatregel tegen racisme, discriminatie, negationisme en haatmisdrijven.

In 2021 startte Kazerne Dossin samenwerkingen met het Openbaar Ministerie van Antwerpen,  de Pro League en de Royal Belgian Football Association om educatieve trajecten te ontwikkelen als alternatieve leermaatregel tegen racisme, discriminatie en haatmisdrijven. Incidentalisten doorlopen een educatief traject met een begeleider na een incident. Door het succes ervan, zijn deze trajecten nu een vast onderdeel van het aanbod van Kazerne Dossin.

Voor wie?

Mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan een haatmisdrijf, racistische uitspraken, discriminatie of negationisme en die bijgevolg voor het parket moeten verschijnen. Dit kan gaan van haatspraak op sociale media tot ontmenselijking in een voetbalstadion. Het Openbaar Ministerie (voor justitie) of het Bondsparket (voor de voetbalwereld) kunnen na deze feiten een leertraject in Kazerne Dossin voorstellen als alternatieve maatregel. Maar niet alle plegers van inbreuken komen in aanmerking voor een leertraject. Kazerne Dossin richt zich op ‘incidentalisten’. Dit zijn personen van wie de uitingen vaak eenmalig zijn en niet gekaderd zijn in een extremistisch gedachtegoed. Zij staan het meest open voor erkenning dat er iets misliep en bijgevolg voor gedragsverandering. De deelnemers van de voorbije jaren vormen een uiteenlopende groep. 

Waarom?

Wanneer mensen feiten plegen, is het constructiever om in te zetten op een traject gericht op gedragsverandering, in plaats van louter te straffen. Door de interactieve aanpak creëert Kazerne Dossin een leerproces, waarbij de deelnemer geconfronteerd wordt met de risico’s en gevolgen van zijn of haar gedrag voor anderen en voor zichzelf. Dit inzicht in het eigen handelen stimuleert gedragsverandering en draagt zo bij aan een veiligere en inclusievere samenleving.

Bij elk traject zijn de belangrijkste doelstellingen:

• overdracht van relevante historische kennis en getuigenissen;
• overdracht van inzicht in universele mechanismen van uitsluiting zoals polarisatie, desinformatie, ontmenselijking en groepsdruk;
• overdracht van empathische benadering

Hoe verloopt een leertraject?

Het leertraject bij Kazerne Dossin bestaat uit verschillende onderdelen; 

• een intakegesprek
• een begeleid bezoek door het museum met een diepgaand reflectiegesprek 
• een uitgebreide evaluatie 

Het intakegesprek is een uitgebreide conversatie tussen de betrokken medewerker van Kazerne Dossin en de deelnemer. Op basis van de informatie uit dit gesprek wijst de medewerker een begeleider toe aan de deelnemer.

Het begeleid bezoek met een diepgaand reflectiegesprek gebeurt met een expert ter zake. Tijdens dit gesprek wordt de deelnemer aangemoedigd om kritisch na te denken over zijn gedrag en de impact ervan op anderen. De begeleider helpt hem inzicht te krijgen in de oorzaken en gevolgen van zijn acties, en geeft inzichten waarmee zijn empathie groeit. Respect staat altijd centraal: respect voor elkaar, voor onze geschiedenis en voor de gemeenschap waar we deel van uitmaken.

De evaluatie bestaat uit een uitgebreid reflectieverslag van zowel deelnemer als begeleider. Kazerne Dossin bezorgt deze documenten vervolgens aan justitie, voorzien van een gemotiveerd advies. Bij dossiers met positief advies, voert Kazerne Dossin na zes maanden een korte check-in uit met de deelnemer. 

Wie zijn de begeleiders?

De begeleiders zijn ervaren en gespecialiseerd in het voeren van moeilijke gesprekken. Ze werden op basis van competenties geselecteerd uit de bestaande gidsenwerking door Kazerne Dossin. Voor elke deelnemer wordt een individuele rondleiding op maat gemaakt, afgestemd op de persoon en de gepleegde feiten. Discretie, empathie en een open houding zijn daarbij cruciale eigenschappen. Door trainingen en regelmatige intervisies worden de begeleiders goed ondersteund en blijven ze up-to-date met de nieuwste inzichten en methodieken om de trajecten effectief te begeleiden. 

“Ik werk graag één-op-één. In mijn rol als maatschappelijk assistent leerde ik om open te luisteren, zonder te oordelen op basis van verschillen. Mijn jarenlange ervaring met gestigmatiseerde mensen komt goed van pas.” – An, begeleider leertrajecten 

Waarom bij Kazerne Dossin?

Kazerne Dossin is de plek bij uitstek voor deze leertrajecten. Het museum is een ideale leeromgeving voor educatie en reflectie en biedt een veilige ruimte voor open en eerlijke gesprekken.  

“In Kazerne Dossin bewaren, onderzoeken, tonen en delen we de geschiedenis van de vervolging van Joden, Sinti en Roma tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons memoriaal, museum, en archief- en onderzoekscentrum. Vanuit deze herinneringsplaats van de Holocaust staan we stil bij het verleden en bevragen we de actuele betekenis van menselijke waardigheid en mensenrechten.”

Vanuit deze maatschappelijke opdracht ondersteunt Kazerne Dossin een alternatieve aanpak van racisme, discriminatie, negationisme en haatmisdrijven.

De verhalen en historische context van Kazerne Dossin bevorderen de dialoog en helpen deelnemers verbanden te leggen tussen het verleden en het heden, terwijl ze hun eigen rol in de maatschappij heroverwegen. Het is een strategische plek die psychologische mechanismen blootlegt, relevant voor de aard van het vergrijp.

Voetbalwereld

Sinds 1 juli 2021 heeft het Bondsparket van de Royal Belgian Football Association een

Nationale Kamer in de strijd tegen Discriminatie en Racisme, waar alle incidenten uit professioneel, amateur- en jeugdvoetbal behandeld worden. Ook dan kan een leertraject een optie zijn. Kazerne Dossin ging daarom een partnerschap aan met Pro League en de Royal Belgian Football Association voor de organisatie ervan. Individuele supporters die deelnemen aan kwetsende spreekkoren en daarmee het reglement van de club overtreden komen in aanmerking voor een leertraject bij Kazerne Dossin.

“Mijn ogen zijn geopend bij Kazerne Dossin. Na het leertraject ben ik API (aanspreekpunt integriteit) geworden. Zo heb ik bij een jeugdploeg bemiddeld in een pestsituatie tussen de daders en het slachtoffer.” – Deelnemer leertrajecten

Kazerne Dossin organiseert ook groepsrondleidingen voor clubmedewerkers en supporters.  Deze worden altijd gevolgd door een uitgebreid nagesprek.

Resultaten

Sinds de start in 2021 werden vanuit justitie 35 leertrajecten uitgevoerd en vanuit de voetbalwereld 25. 

De meeste deelnemers vinden het traject interessant, leerrijk en verrijkend en bedanken hun begeleider voor het gesprek. Het verband met wat ze in Kazerne Dossin zien, is meestal heel duidelijk. 

Ook voor Kazerne Dossin worden de beoogde doelstellingen in de meeste gevallen gerealiseerd. Uit de verslagen blijkt dat de trajecten vaak zorgen voor verruiming van historische kennis, voor inzicht in mechanismen van uitsluiting en de vergroting van het empathisch vermogen. Vaak is er ook sprake van schuldinzicht en worden goede voornemens gemaakt voor gedragsverandering. In slechts enkele gevallen reageert de deelnemer negatief. 

“Bedankt om mij een beter mens te maken.” – Michaël, deelnemer leertrajecten

In nauwe samenwerking met justitie- en voetbalpartners ontwikkelde Kazerne Dossin een structureel, duurzaam educatief aanbod dat nu wordt ingebed in de vaste werking.

“De betrokkenheid van onze referentiemagistraten blijft een cruciale factor bij de juiste selectie van dossiers, zodat het leertraject ook een effectieve en krachtige alternatieve maatregel blijft binnen het gerechtelijk systeem. We zijn tevreden dat het leertraject de toets van de praktijk heeft doorstaan en nu een vaste plek krijgt bij Kazerne Dossin.” – Franky De Keyzer, Procureur des Konings, Antwerps parket

Heb je vragen of wens je meer informatie? Wil je een leertraject aanvragen voor je club? Contacteer ons.