Herinneringseducatie gaat vaak over de donkere kant van het verleden; over geweld en oorlog. Op het eerste gezicht lijkt het niet zo evident om het hier met jonge leerlingen over te praten. Toch biedt herinneringseducatie heel wat leerkansen voor kinderen uit de basisschool, al vraagt dit wel een doordachte aanpak van de leerkracht.
Waarom herinneringseducatie in het basisonderwijs?
Om verhalen uit het verleden te verankeren in de collectieve herinnering, is het belangrijk ze zo correct mogelijk door te geven aan de volgende generaties.
Dankzij historisch menselijke verhalen, ontwikkelen kinderen een sterk historisch inzicht.
Didactische suggesties
Met negen waardevolle tips heb je alles in handen om bedachtzaam met herinneringseducatie aan de slag te gaan.
TIP 1. Pas op met gruwel en sensatie
Ook jonge leerlingen kunnen over oorlog leren, maar voor schokkende beelden zijn ze nog te jong. Ze zijn echter ook niet gebaat met onwaarheden of een verbloemde realiteit. Informeer hen correct over historische feiten zonder op de gruwel in te gaan.
TIP 2. Geef de leerlingen ownership
Betrek de leerlingen. Wat willen ze graag weten? Wat vinden ze minder interessant? Geef hen een taak bij de uitvoering van het project. Misschien kunnen ze een briefje sturen om een getuige uit te nodigen in de klas? Op die manier creëer je gedragenheid voor het project en vermijd je de valkuil van te moraliseren.
TIP 3. Werk met levensverhalen
Werk rond het verhaal van één individu., liefst van dezelfde leeftijd. Op die manier zijn kinderen in staat om het verhaal beter te begrijpen. Het verhaal van Simon is een goed voorbeeld.
TIP 4. Zoek een aanknopingspunt en maak het concreet
Interesse voor een oorlog van bijvoorbeeld honderd jaar geleden is bij kinderen niet vanzelfsprekend. Ga op zoek naar concrete aanknopingspunten die hen aanspreken. Het leven van kinderen toen of dieren in oorlog kunnen insteken zijn om de aandacht op te wekken..
TIP 5. Slachtoffers en daders?
Begrijpen waarom mensen daders worden, maakt herinneringseducatie bijzonder relevant voor het maatschappelijk leven. Dit vereist natuurlijk een sterk ontwikkeld historisch referentiekader, dat er bij jonge kinderen nog niet is. Daarom verdient het de voorkeur om met jonge kinderen het slachtofferperspectief te onderzoeken.
TIP 6. Vertel meerstemmig
Ook op jonge leeftijd is het belangrijk verder te kijken dan onze eigen interpretatie van de geschiedenis. Misschien zitten er kinderen met een migratieachtergrond in de klas en willen hun (groot)ouders komen vertellen over hoe een oorlog in hun cultuur wordt herdacht?
TIP 7. Voor en na de oorlog?
Belangrijk bij het vertellen van een levensverhaal is het kaderen van de oorlogservaring in een langere levensloop. Wie waren deze mensen voor de oorlog? Wat waren hun dromen, ideeën of zorgen? En als ze overleefden, wat gebeurde er daarna? Door ook dit voor- en naoorlogse parcours in het verhaal op te nemen, worden slachtoffers herkenbare mensen..
TIP 8. Actualisering
Jonge kinderen leggen spontaan de link met hun eigen leefwereld. Als ze geleerd hebben over het zondebokfenomeen, herkennen ze dat uit hun eigen ervaringen. Enerzijds moet je hier als lesgever voorzichtig mee omspringen. Pesten in de klas kan nooit op dezelfde lijn worden geplaatst als oorlog of genocide.
TIP 9. Voer eens een kringgesprek
Door met kinderen aan herinneringseducatie te doen, riskeer je heel wat emoties los te wekken. Zorg ervoor dat leerlingen bij jou terecht kunnen met vragen. Je kan een project bijvoorbeeld afsluiten met een kringgesprek.
Praktische & bijkomende informatie
- Wie: Basisonderwijs, Secundair onderwijs
- www.herinneringseducatie.be
- info@herinneringseducatie.be
- Lees de handleiding “Toetssteen herinneringseducatie”
- Lesmateriaal: www.klascement.net/herinneringseducatie